Η λίστα ιστολογίων μου

Κυριακή 12 Απριλίου 2009

Το κίρτινο περπάτημα στα χόρτα/ Τόλης Νικηφόρου/ Εκδόσεις Νεφέλη

Ένα βιβλίο που αντικρίζει τους ήρωές του, τα συμβάντα και την κοινωνία με βλέμμα σαρκαστικό, σκωπτικό, ενίοτε ειρωνικό, μα και κριτικό, με αφηγηματική πλοκή, που κάποιες στιγμές γίνεται αγωνιώδης.

Χρησιμοποιώντας με συντομία κομμάτια αντιδράσεων, συμπεριφορών και σκέψεων των ηρώων του, σκιαγραφεί καταστάσεις με ταχύτητα και ευστοχία και με λιγοστά λόγια αποδίδει «τα μάλα», αρετή που συμβαδίζει και με την ποιητική ιδιότητα τού συγγραφέα. Τακτική του, ως προς τον τρόπο γραφής, είναι να χρησιμοποιεί απρόσμενες εκφράσεις ή καταστάσεις, τραβώντας την προσοχή και το ενδιαφέρον, με φυσικότητα και χωρίς κραυγαλέα υπερβολή.

Ένας τρομοκράτης δολοφόνος, σχεδόν από «χόμπι», ο Άλμπερτ, θέλει να γευτεί την περιπέτεια, τον κίνδυνο και να ρισκάρει, που όμως συνάμα αναγνωρίζει και αγαναχτεί για τη σαπίλα τής κοινωνίας και των προσώπων που εκτελεί, αλλά παραδόξως απομακρύνεται από οποιοδήποτε στόχο. Παραταύτα είναι σα να συμμετέχει σε μια εκ των προτέρων ατελέσφορη κάθαρση, ή έστω μια περιορισμένη και αποτυχημένη προσπάθεια γι’ αυτή, χωρίς όμως να αποτελεί αυτό το στόχο του. Αρκετά πρωτότυπη συμπεριφορά, που συμφωνεί όμως με τη ζωή και τη ψυχολογία του ήρωα που περιγράφεται. Ο συγγραφέας επιχειρεί μια βαθιά χρονικά -από την παιδική ηλικία ως τη νεανική- ψυχογραφική ανάλυση του αυτεξούσιου τρομοκράτη, ζωντανεύοντάς μας, χαρούμενες παιδικές στιγμές, στιγμιότυπα οικογενειακής θαλπωρής, αλλά και διαφωνιών, σκηνές νεανικού έρωτα και φιλίας, γκακστερικές συναναστροφές με μια σύντομη κατάδυση στον υπόκοσμο, που τελικά διαμορφώνουν έναν ασυμβίβαστο και ανήσυχο χαρακτήρα. Ο αιφνίδιος θάνατος των γονιών του, του παππού και της γιαγιάς του, τον τραυματίζουν και τον μετατρέπουν σε τρομοκράτη «άγγελο του θανάτου», που αντικρίζει τα θύματά του για να νιώσει και να βιώσει τις πράξεις του και να εκτεθεί στον κίνδυνο. Είναι ένα «ζωντανό» μα υπόκωφα θλιμμένο και κυνικό παιδί, που του αρέσει η περιπέτεια, είναι επηρεασμένο από γνήσια αναρχικά στοιχεία και έχει έντονη αίσθηση του νεανικού χιούμορ, που μας οδηγεί μέχρι τη χαρμολύπη.

Ψυχογραφικά αντιμετωπίζεται και ο έτερος ήρωας τού έργου, ο δημοσιογράφος φαλάκρας, ο όποίος διαρκώς αυτοσαρκάζεται και αυτοαναιρείται και σαν «κουρασμένο παλικάρι» εκτελεί την εργασία και το ρόλο του.

Και οι δυο ήρωες του ευχαριστιούνται τη ζωή τους, εντούτοις γνωρίζουν πολύ καλά τις αντιφάσεις και τη ματαιότητά τους και από αυτό απορρέει η άλλοτε σπιρτόζα, άλλοτε ράθυμη και άλλοτε ευφραντική ατμόσφαιρα, ενώ η αδικαίωτη επαναστατικότητα τους, μόνο περιστασιακά, με τη θανάτωση χαμερπών προσώπων, βρίσκει κάποια απαραίτητη εκτόνωση, σημαντική και για τον αναγνώστη, αλλά όπως λέει ο Άλμπερτ (σελ 117): «Όσο για το κενό εξουσίας που δημιουργήθηκε, να είσαι βέβαιος ότι θα καλυφθεί πολύ γρήγορα».

Στο πρόσωπο του Άλμπερτ συνυπάρχει η αγγελική ομορφιά και η γαλήνη, με την ένταση, το πάθος και το φόνο, ενώ ο φαλάκρας βρίσκεται διαρκώς συμφιλιωμένος με τις αντιφάσεις του, μεταξύ αυτών που «θέλει» ή «πρέπει» και αυτών που κάνει, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται (σελ 32): «Ο συμβιβασμένος με τα ασυμβίβαστα και ο ασυμβίβαστος μέσα στις συμβάσεις του». Έτσι τους παρακολουθούμε να σχοινοβατούν ανάμεσα σε αντίρροπες δυνάμεις, σε μια σχεδόν «Ηρακλείτεια» αρμονία των αντιθέσεων. Στο βιβλίο συνυπάρχουν διαρκώς αντιθετικά ζεύγη σε ισορροπία, που αλληλοτονίζονται, θάνατος- ζωή, θλίψη- χιούμορ, επαναστατικότητα- παραίτηση, μοίρα- τυχαιότητα, ευθύνη- ανεμελιά και στόχοι- ματαιότητα.

Το ανάγνωσμα αυτό μας αφήνει ένα σαφές μήνυμα για την απογοητευτική εικόνα τις κοινωνίας μας, τον αμοραλισμό, την ανοησία, την αισχροκέρδεια, και τη δημοσιογραφική σκοπιμότητα και εκμετάλλευση, που αποτελούν την κινητήρια δύναμή του.

Γρηγόρης Τεχλεμετζής.

Πρώτη δημοσίευση, περιοδικό INDEX, τεύχος 28 (2009)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου