Η λίστα ιστολογίων μου

Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2013

Η ΕΡΗΜΟΣ ΚΑΙ Η ΖΟΥΓΚΛΑ/ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΑΜΜΗΣ/ ΑΩ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 2011



   Φυλές αντιμάχονται στη ζούγκλα και έμποροι όπλων, τυχοδιώκτες και καιροσκόποι, με την έρημο στην ψυχή τους, πλουτίζουν και τους εκμεταλλεύονται. Κόσμος σκοτεινός, μύχιος, εξωτικός, με έλη, ιαγουάρους, ιθαγενείς, ποτάμια και πιράνχας, που εναρμονίζεται και αντανακλά την ψυχική κατάσταση των ηρώων. Αρχέγονη περιπλάνηση που δεν διστάζει να γίνει ωμή, ακραία και αηδιαστική, απαλλαγμένη από προκαλύψεις και ωραιοποιήσεις.
   Αντιπολεμικό και ενάντιο σε κάθε εκμετάλλευση και με σαφή συμπεράσματα είναι το βιβλίο του Παναγιώτη Ράμμη. Περιγράφοντας έναν κόσμο που βασιλεύουν «ο νόμος του κέρδους», «η επιδίωξη της ηδονής και πάσης φύσεως ευχαρίστηση», «η επιβολή του ισχυρού» και γενικότερα ο αμοραλισμός. Καμία φιλία ή αγάπη δεν είναι σταθερή παρά μόνο το κυνήγι του πλούτου και της απόλαυσης. Μόνο τα ένστικτα, τα πάθη και οι αρχέγονες και συμβολικές εκφράσεις τους μέσα από τα άγρια έθιμα, σμιλεμένα στο «συλλογικό ασυνείδητο», παραμένουν σταθερές εκφράσεις στο χρόνο και είναι πρωταγωνιστές, τόσο στους πρωτόγονους ιθαγενείς όσο και στους εν είδη πολιτισμένους.
   Μέσα από τον πρωτογονισμό των φυλών που περιγράφονται προβάλλεται μια χθόνια πτυχή της ανθρώπινης φύσης και των ακατέργαστων ενστίκτων, άλλωστε μην ξεχνάμε τις μελέτες του Φρόυντ και τον τρόπο που κατέληγαν σε συμπεράσματα. Από την άλλη ο τυχοδιωκτισμός των «πολιτισμένων» έρχεται πότε σε αρμονία και πότε σε δυσαρμονία με αυτόν κάνοντας σαφές ότι η εξέλιξη καθόλου δεν συνεπέφερε στην ηθική και αντιθέτως καλλιέργησε την απληστία και τη διαφθορά. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που γράφει στη σελίδα 49:
« Τελικά αυτό που κατάφερε ο πολιτισμός τόσους αιώνες τώρα, είναι να βοηθήσει τους λαούς να εξοντώνονται με όλο και πιο εξεζητημένους τρόπους. Η ιστορία τελικά δεν τους δίδαξε τίποτα από την φρικαλεότητά της. Όσο οι επιστήμες εξελίσσονται, τόσο οι άνθρωποι βυθίζονται στα ζωώδη ένστικτά τους. Αυτοί οι ημιάγριοι εδώ, που είναι έτη φωτός μακριά από το δυτικό τρόπο ζωής, παραμένουν ίδιοι, αναλλοίωτοι και ειλικρινείς με τη φύση τους.»   Όπως φαίνεται και από αυτό το απόσπασμα ο συγγραφέας συχνά περνά σε άμεσες κρίσεις δοκιμιακού τύπου που παρεμβάλλονται στην κυρίως αφήγηση. Ο τρόπος αυτός δεν ξενίζει γιατί διατηρείται στα πλαίσια του μέτρου και της άμεσης συνάφειας και αποτελεί αβίαστο επακόλουθο της γραφής του.     Το σήμα κατατεθέν της γραφής τού επίσης και ποιητή Παναγιώτη Ράμμη είναι η απογείωση της φαντασίας, εικονοπλαστικής αλλά και νοηματικής, με σύμφυτα ηθικά ερωτήματα. Τραβά την προσοχή και το ενδιαφέρον φτάνοντας συνειδητά στην υπερβολή και την κάποτε στυλιζαρισμένη φαντασμαγορία, κατασκευάζοντας ένα συναρπαστικό και ευχάριστο μύθευμα που είναι άριστα προσαρμοσμένο και αποδιδόμενο εντός της στόχευσής του. Δεν ανήκει στα άνευρα φέρετρα της τελειότητας που συχνά προωθούνται από την κριτική.
   Έχει τα χαρακτηριστικά μιας κινηματογραφικής περιπέτειας, με εκρήξεις φαντασίας άλλα και σαφείς ποιοτικούς όρους. Η σκληρότητα εκφράζεται διαρκώς και απροκάλυπτα, αποδίδει τις θελήσεις και φτάνει συχνά να μας ανατριχιάζει, άλλα τασσόμαστε με το μέρος του ήρωα παρόλα τα σαφή αμοραλιστικά του στοιχεία, κατά έναν  τρόπο που η τέχνη μπορεί να πετύχει, και τον δεχόμαστε έτσι όπως είναι χωρίς να τον εγκρίνουμε.
   Υπάρχουν κεφάλαια που η περιγραφική αφήγηση  εθίμων, εικόνων και συμπεριφορών των ιθαγενών, με τα ξεγυμνωμένα πάθη τους, που αφουγκράζονται τις ενδόμυχες θελήσεις τους και τα ένστικτά τους, διαβάζονται με λαίμαργη λαγνεία ή συγκαλυμμένο αποτρόπαιο πάθος και σίγουρα με περιέργεια.
   Οι τίτλοι των κεφαλαίων του είναι ποιητικοί και φανερώνουν τις γενικότερες προθέσεις του (π.χ. «Ο σπασμένος καθρέφτης και η ευθανασία των ακριδών», «οι ουλές του προφήτη»).
   Η γλώσσα του είναι πολύ προσεγμένη και ουσιώδης. Απέχει επιτυχώς από τον πρόχειρο δημοσιογραφικό λόγο και συχνά μοιάζει η δυναμική της να επιβάλλεται μέσω της πένας του, ακόμα και στην πλοκή και την περιγραφή καθορίζοντάς την.
   Το κεφάλαιο «Μεταμόρφωση» είναι αντισταθμιστικό του κλίματος περιγράφοντας με εκπληκτική αντίθεση μια φτωχή ιδανική κοινωνία, με αγνή ομορφιά. Με την συνεπικουρία του έρωτα φτάνει στην συναισθηματική και ιδεολογική ανατροπή του ήρωα ολοκληρώνοντας το νόημα.       Στο τέλος του βιβλίου οι εικόνες αλλάζουν εντελώς και μετακινούμαστε σε μια μεγαλούπολη στα γραφεία μιας πολυεθνικής-βρικόλακα, με καριερίστες υπαλλήλους στο βωμό του πλούτου. Γίνεται γλαφυρός, δηκτικός, αλλά και αποκαλυπτικός σε σχέση με τις επαγγελματικές σχέσεις του σύγχρονου κόσμου.
   Παρόλη όμως τη γενικότερη μεταστροφή οι συνέπιες των πράξεών του τον ακολουθούν και το τελικό συμπέρασμα είναι άκρως διδακτικό.

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικο diastixo (www.diastixo.gr)