Η λίστα ιστολογίων μου

Πέμπτη 7 Δεκεμβρίου 2017

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ Ο ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ ΤΟΥ

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ Ο ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ ΤΟΥ

Αποσπάσματα από τις κριτικές που γράφτηκαν για το ιστορικό μυθιστόρημα του Γρηγόρη Τεχλεμετζή Ο Αρχίλοχος του, εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2016, κατά τη σειρά δημοσίευσής τους:

1
Αναστασία Οικονόμου


«[…] αποτελεί το «παιχνίδι» του μυθιστορήματος· η συνεχή εναλλαγή του φανταστικού και πραγματικού κόσμου που στην ουσία ανήκει στην σφαίρα φαντασίας του συγγραφέα.»

«Γι’ αυτό στο πρόσωπο του Δημήτρη μπορεί να ταυτιστεί ο μέσος σύγχρονος άνθρωπος που καθημερινά «παλεύει» να φέρει εις πέρας όλες τις οικογενειακές και εργασιακές υποχρεώσεις του και οριοθετεί τα όνειρα και τις επιθυμίες του. Το προσωπείο του Δημήτρη καθρεφτίζει τον σημερινό άνθρωπο που λόγω έλλειψης χρόνου δεν ασχολείται με κάτι που τον ευχαριστεί και καταπιέζεται σε καταστάσεις που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει και εν τέλει τον απορροφούν.»

«Σε πολλά σημεία του μυθιστορήματος θα μπορούσα να αναγνωρίσω αυτοσχόλια του συγγραφέα, τα οποία δίνονται με μορφή αποφθέγματος.»


2
Κωνσταντίνος Μπούρας

«[…]το να συνθέτει μετά προσοχής και να τυπώνει εμβριθή κείμενα, είναι θαρρώ ο μόνος τρόπος να απαλλάξουμε την «έμπνευσιν» από τον ρομαντικό μανδύα της και να ξαναδούμε την Αρχαιότητα με καθαρή οπτική, απαλλαγμένη από «μεταφυσικές» επιχωματώσεις κι επιχρωματισμούς παντός είδους. Μακριά από τη μεταμοντέρνα ανασφάλειά μας, ο Γρηγόρης Τεχλεμετζής επιμένει στην ποιότητα και η αρχαιολατρεία του δεν είναι εθνικιστική αλλά φιλάνθρωπη και διαφωτιστική. Ανθρωποκεντρικός ο λόγος του δικού του Αρχίλοχου […]»

3
Διώνη Δημητριάδου
ΤΙΤΛΟΣ: «Δυο ζωές σε απόλυτη συμφωνία»

«Ιστορικό μυθιστόρημα τιτλοφορείται το βιβλίο του Γρηγόρη Τεχλεμετζή, αλλά διαβάζοντάς το συνειδητοποιείς ότι δεν έχει μόνον αυτή την ταυτότητα. Ενώ εμπεριέχει όλη τη ζωή του λυρικού ποιητή του 7ου αιώνα π.Χ. Αρχίλοχου -και μάλιστα με πολλές ποιητικές παραπομπές και ιστορικές αναφορές- ανοίγει τον ορίζοντά του σε ευρύτερα θέματα φθάνοντας μέχρι σημερινούς προβληματισμούς, διεκδικώντας έτσι τη θέση του ανάμεσα στα πιο επίκαιρα λόγω θέματος μυθιστορήματα.»

«Φαίνεται, έτσι, σαν να καλύπτει με τον πεζό του λόγο τα κενά που αφήνει ο ποιητικός λόγος, σαν να προσθέτει τα σχόλια που λείπουν, επιτρέποντας  με τη δική του παρέμβαση να δούμε τη ζωή του Αρχίλοχου πίσω από τις λέξεις του.»

«Κάτω από κοινωνικές συνθήκες δεσμευτικές και από νοοτροπίες αναχρονιστικές (και στις δύο ιστορούμενες εποχές) τα πρόσωπα συνθλίβονται αδυνατώντας να κατανοήσουν για ποιο λόγο η ζωή να μην μπορεί να δικαιώσει τις πραγματικές επιθυμίες. Η διαχρονικότητα της αρχικής σκέψης του συγγραφέα γίνεται εδώ αντιληπτή, και ίσως δικαιολογεί εν μέρει το εγχείρημα να γράψει ένα μυθιστόρημα που να ακροβατεί (επιτυχώς οπωσδήποτε) ανάμεσα στις δύο τόσο διαφορετικές εποχές.»

«. Θεωρώ ότι είναι περισσότερο κοντά στη γραφή του, έτσι όπως μας την παρουσιάζει, να πούμε ότι δεν έχουμε απλώς άλλον ένα συγγραφέα νοσταλγό της κλασικής αρχαιότητας. Πιστεύω ότι απέχει πολύ από μια τόσο επιφανειακή προσέγγιση.»



4
Ανθούλα Δανιήλ
(περιοδικό Ο Σίσυφος 12-13)

«Ο Γρηγόρης Τεχλεμετζής ανέλαβε να φέρει στην επικαιρότητα τον αρχαίο ποιητή, φτιάχνοντας ένα δίδυμο αδελφό του στο σήμερα.»

«Τονίζω και επισημαίνω πως ο Αρχίλοχός του δεν είναι μονογραφία, προσωπογραφία, μελέτη ή κάτι παρόμοιο. Είναι μια δημιουργία επεξεργασίας υλικού με προσωπικό τρόπο, που προκύπτει αφενός από το ενδιαφέρον του Τεχλεμετζή για τον αρχαίο ποιητή, αλλά, κυρίως, νομίζω, από την προέκτασή του στη σημερινή κοινωνία, όπου με ευρηματικότητα τονίζει τις αναλογίες του αρχαίου με τον σύγχρονο. Αν και καλό θα ήταν να πούμε πως είναι πολλοί οι σημερινοί Αρχίλοχοι.»

«[…] εκείνο που επανέκαμψε στην επιφάνεια της μίζερης, απομυθοποιητικής ζωής μας, της εποχής του εγώ, του απολύτως προσωπικού συμφέροντος, αλλά και της πολιτικής ίντριγκας στο όνομα της εξουσίας, ο Αρχίλοχος, αρχαίος ή νέος, έρχεται να διατρανώσει  το δικαίωμα στη διαφορά, στη ιδιαιτερότητα, την προσωπική άποψη, στο έτσι μου αρέσει.»

  
5
Δήμος Χλωπτσιούδης
ΤΙΤΛΟΣ: "Αρχίλοχος: Ένας μυθιστορηματικός πρωτοπόρος της ποίησης"
www.tvxs.gr

«Από τις πρώτες σελίδες ξεχωρίζει η πλούσια γλώσσα του με την ιδιαίτερα μεγάλη ποικιλία λογοτεχνικών σχημάτων.
Μεταφορές, μετωνυμίες, έμμεσες παρομοιώσεις (σελ. 164, 11-15) και ένας φροντισμένος λόγος γοητεύουν τον αναγνώστη, ενώ διαμορφώνουν με την αναπαραστατική τους ισχύ ένα «κινηματογραφικό» πεδίο δράσης.»

«Ταυτόχρονα, όμως, ο συγγραφέας με τις μεταπηδήσεις στο παρόν του αναγνώστη και με τα χρονικά άλματα -ανά κεφάλαιο σχεδόν- θίγει ένα πλήθος σύγχρονων προβληματισμών για τον άνθρωπο, τον ψυχικό διπολισμό και τη σχιζοφρένεια (σελ.162-163, 150-153, 138-141), την κοινωνία και τον τρόπο που φερόμαστε στα παιδιά γεμίζοντας όλο και περισσότερο το πρόγραμμά τους με αδιαφορία για την ψυχική τους υγεία (σελ. 30-32) ή ακόμα και την ανάγκη των παιδιών να δραπετεύσουν (σελ. 40-44).»

«Η διάσπαση της ενότητας της πλοκής με την παρένθεση και την εναλλαγή των δύο χρονικά απομακρυσμένων ιστοριών, ενισχύει την αγωνία για την εξέλιξη της πλοκής.»

«Οι «απρόσμενες» πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις με τη μηδενική τους εσωτερική εστίαση, όχι μόνο βοηθούν στην αποφυγή της μονοτονίας, αλλά και εστιάζουν καλύτερα στον ψυχισμό των ηρώων (σελ. 130-132, 192-193, 293-297).»

«Και η αφήγηση δεν περιορίζεται μόνο στις σκηνές που μετέχουν οι πρωταγωνιστές, αλλά με κισλοφσική μαεστρία κρατά τη μυθιστορηματική «κάμερα» εστιασμένη στο πλάνο ανεξάρτητα από αποχώρηση του ήρωα (σελ. 98).»

«Άλλοτε, η μετάβαση από σκηνή σε σκηνή γίνεται με φιλμική ταχύτητα δίχως μοντάζ (σελ. 130-132).
Αναδρομές και εγκιβωτισμένες αφηγήσεις (σελ. 40-41, 242-247) συμπληρώνουν το συναισθηματικό προφίλ των ηρώων και ταυτόχρονα μέσα από τη δραματική επιβράδυνση που επιφέρουν διατηρούν την αγωνία του αναγνώστη.»

«Οφείλουμε όμως να υπογραμμίσουμε την καινοτομία των σύντομων «ανώνυμων» διαλόγων που παρεισφρέουν στην αφήγηση (σελ. 168-169, 150-151, 126-127).»

6
Ασημίνα Ξηρογιάννη
ΤΙΤΛΟΣ: «Στα βήματα του Αρχίλοχου»

«Ο Δημήτρης τι αναλογίες έχει με τον Αρχίλοχο; Έχουν κοινά σημεία άραγε; Ίσως είναι ότι και οι δύο δεν χωρούν μέσα σε έναν κόσμο που τους φαίνεται ξένος! Ίσως είναι που και οι δύο καταφεύγουν στην παρρησία της φαντασίας που έχει απελευθερωτική ή και λυτρωτική δύναμη ακόμη! («Το όνειρο είναι μέσα μου ή εγώ μέσα στο όνειρό μου;») […]»

«Πρόκειται για ένα καλοδουλεμένο και καλοσχεδιασμένο  ανθρωποκεντρικό βιβλίο σε πλούσια και στρωτή γλώσσα, με εναλλαγή εικόνων, παρεκβάσεων, διαλόγων-κλειδιά και ειδών αφήγησης, που σε συνεπαίρνει. Κινούμενο ανάμεσα στην πραγματικότητα και την φαντασία, σε ταξιδεύει στην εποχή που έζησαν οι πρόγονοί μας, αλλά παράλληλα -και αυτό είναι άξιο προσοχής- δίνει και το στίγμα του αποπροσανατολισμού που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο.»


7
Ανδρέας Μήτσου
 "Περιοδικό Μανδραγόρας, τχ. 56, Ιούνιος 2017"

 
«Ο Πλάτων στο Φαίδρο τονίζει πως μολονότι το υποκείμενο από τη μεριά του δεν το υποπτεύεται, σ’ εκείνον που αγαπά βλέπει τον ίδιο τον εαυτό του στον καθρέφτη.
                Στο «Ιστορικό», όπως ονομάζει το μυθιστόρημά του ο Γρηγόριος Τεχλεμετζής, αυτό ακριβώς αναπαριστά και αφηγείται. Μια διαδικασία ταύτισης, άρα αγάπης.»

«Αλλά γιατί ο Αρχίλοχος; Γιατί εκείνος ο χρόνος, για την αφηγηματική περσόνα του Γ.Τ.; Επειδή είναι ο ίδιος μια ποιητική συνείδηση, διαλέγει τον ποιητή εκείνον, ο οποίος δικαιώνει στη φαντασία του την προοπτική του, την υπόστασή του.
                Αποσβαίνεται επομένως, τότε, ο πραγματικός, λεγόμενος, ο σημερινός χρόνος, ο χύμα χρόνος και αναδεικνύεται ο παλιός, ο ιδεατός και ουσιώδης.»

«Να επισημάνω απλώς τη διαρκή μεταπήδηση από τον παρελθόντα, στον παρόντα χρόνο, ως αφηγηματική επιλογή του συγγραφέα και άποψη για την χρονικότητα. Στο ένα κεφάλαιο περιγράφεται, με πραγματικά γλαφυρό τρόπο –θα χρησιμοποιήσω την καθημαγμένη αυτή λέξη, γιατί εδώ ισχύει απόλυτα– η καθημερινότητα της εποχής του Αρχόλοχου και αναδεικνύεται με συνέπεια και προσεκτικό ρυθμό, η συγγραφική άνεση, αλλά και αυτοσυγκρά-τηση, προοδευτικά, ο χαρακτήρας του ποιητή Αρχόλοχου, χαρακτήρας ο οποίος, όπως τόνισα, συναρπάζει και καταλύει τον πρωταγωνιστή της ιστορίας του Γ.Τ., όπως καταγράφεται στο κάθε επόμενο κεφάλαιο.»

«Η αναπαράσταση της ζωής του Αρχόλοχου, η παράθεση των ποιημά-των του, η ανατρεπτική και αυθάδης φύση του, συναρπάζουν. Ο Γ.Τ. έχει κοπιάσει, έχει μοχθήσει για να συλλέξει το υλικό του, αλλά έντεχνα το αποκρύβει, υποδηλώνοντάς το απλώς.»

«Θέλω να επισημάνω ακόμα την περιγραφική δεξιότητα του συγγραφέα. Οι περιγραφές της καθημερινότητας της ζωής του Αρχίλοχου γοητεύουν. Μια διάχυτη προφορικότητα, δεν διαβρώνει την ειλικρίνεια της αφήγησης, αφού στο άλλο άκρο της, καραδοκεί η σοβαροφάνεια. Κι αυτήν αποφεύγει. Επισημαίνω επίσης την ειρωνική προσέγγιση της πραγματικότητας, χαρακτηριστικό γνώρισμα της ποιητικής και της προσωπικότητας του Αρχίλοχου, αλλά και της καλλιτεχνικής ενατένισης του συγγραφέα. Τη μελαγχολία ακόμα, ως περιρρέουσα αίσθηση. Μελαγχολία, η οποία εμποτίζει το όλο εγχείρημα. Ο αφηγητής ζει ταυτόχρονα σε δύο εποχές και τις ζει το ίδιο μελαγχολικά.»

«Αληθινό επομένως και οιωνεί ρεαλιστικό το «ιστορικό» μυθιστόρημα «Ο Αρχίλοχός του» του Γρηγόρη Τεχλεμετζή.»

  
8

Βαλεντίνη Χρ. Καμπατζά
(Η Β. Χρ. Καμπατζά είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ε.Π. στο Α.Τ.Ε.Ι./Θ. και Δρ Συγκρ. Λογοτεχνίας Α.Π.Θ.)

(ένθετο περιοδικού Ο Σίσυφος τεύχος 14, Δεκέμβριος 2017)
ΤΙΤΛΟΣ:  «Η επιτυχής σύζευξη ιστορικού παρελθόντος με το παρόν στο έργο του Γρηγόρη Τεχλεμετζή Ο Αρχίλοχός του»

«Στο έργο αυτό, ο Χρόνος αποβάλλει όλα τα πραγματικά χαρακτηριστικά του, παραμένοντας σταθερά άχρονος, εκλογικευμένα ενοποιημένος, διανθισμένος από κάποιες σουρρεαλιστικές πινελιές – αποκυήματα της μυθοπλαστικής φαντασίας του λογοτέχνη.»

«Μάλιστα, σταδιακά −μέσα από μία διεργασία φαντασίωσης του υποσυνείδητου, μυθοπλασίας και ιστορικής πραγματικότητας−, οι δύο μορφές αφομοιώνονται πλήρως μεταξύ τους, συνιστώντας μία και μοναδική ύπαρξη με δύο διαφορετικές πτυχές.»

«[...] ως μία μορφή ονειρικής ή φαντασιακής σύλληψης του βασικού ήρωα του παρόντος. Καθώς κλιμακώνεται μάλιστα η δράση και ο δέκτης μυείται επαρκώς στους διαφορετικούς τρόπους γραφής του Τεχλεμετζή, συντελούνται απρόσμενες προσμίξεις ιστορικού παρελθόντος με το παρόν. Αυτό επιτυγχάνεται άριστα, με συνεχείς εναλλαγές του Χρόνου και των συμβάντων που τον συνοδεύουν, από το ένα κεφάλαιο στο επόμενο, αλλά συχνά, και στο ίδιο».

«Η γραφή του τροποποιείται, ανάλογα με την περιγραφόμενη ιστορική εποχή, αλλά και το περιεχόμενο του κειμένου.»

9
Κωνσταντίνος Μπούρας
(ένθετο περιοδικού Ο Σίσυφος τεύχος 14, Δεκέμβριος 2017)

«Ο Γρηγόρης Τεχλεμετζής συνέθεσε ένα παραβολικό μυθιστόρημα (από την «παραβολική Γεωμετρία») επιτυγχάνοντας σχεδόν το ακατόρθωτο: να αποτυπώσει ανεξίτηλα στο χαρτί ένα πανόραμα του Αρχαίου Κόσμου, να μιλήσει εμμέσως για τη σύγχρονη εποχή της Κρίσης, μέσα από τον επίσης κρίσιμο και μεταβατικό για την Ελλάδα 7ο π.Χ. αιώνα, να εξομολογηθεί δια της συνεκδοχής (το μέρος αντί του όλου) οικεία κακά […]»

10
Στυλιανή Παντελιά
(ένθετο περιοδικού Ο Σίσυφος τεύχος 14, Δεκέμβριος 2017)

ΤΙΤΛΟΣ: «ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗΣ: 0 Αρχίλοχος και οι απόγονοι»

«Δεν τον ένοιαζε το καθήκον, ούτε ο ηρωισμός, παρά μόνο η ζωή του, ποθώντας ίσως ευτυχισμένες στιγμές. Το αίτημα αυτό είναι κοινό στους δύο πρωταγωνιστές. Πρόκειται λοιπόν για το παιχνίδι  της αντιστροφής, όπου ο ήρωας γίνεται αντι-ήρωας, ο σύγχρονος άνθρωπος αρχαίος Έλληνας, ο ορατός γίνεται αόρατος συνομιλητής κοκ. Θα ακολουθήσει μια σειρά από παρόμοιες αντιστροφές και εναλλαγές/μεταμορφώσεις που σκοπό έχουν την οικειοποίηση του Αρχίλοχου από τον Δημήτρη και κατ’ επέκταση από τον αναγνώστη, καθώς και την ανάπτυξη της πολυφωνίας στο μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας καταφέρνει να παρακολουθεί ο αναγνώστης τις εξελίξεις στην παράλληλη πορεία των δύο πρωταγωνιστών με διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον.»

«Οι σκηνές της ειρηνικής ζωής παρουσιάζονται ολοζώντανες, γεγονός που αποδεικνύει ότι το διάστημα των 2.500 χρόνων που μεσολάβησαν δεν είναι τόσο μεγάλο όσο φανταζόμαστε.»

«Στο μυθιστόρημα Ο Αρχίλοχός του ο Γρ.Τεχλεμετζής δημιουργεί ένα πορτρέτο του αρχαίου λυρικού ποιητή που έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία.»

«. Η εποχή του άλλωστε (7ος αιώνας πΧ) είναι μια εποχή ανακατατάξεων και αντινομιών που μοιάζει κάπως με τη σημερινή. Η αντιστροφή παρόντος-παρελθόντος, μύθου-ιστορίας, ηρωικής-αντιηρωικής συμπεριφοράς, φαντασίας-πραγματικότητας, ταυτότητας-ετερότητας συνοδεύεται από την ανάδειξη των αξιών της λυρικής εποχής.»

11
Περικλής Τσελίκης
(ένθετο περιοδικού Ο Σίσυφος τεύχος 14, Δεκέμβριος 2017)


«Το ανά χείρας δεύτερο μυθιστόρημά του ο ίδιος το εντάσσει στο γραμ­ματειακό είδος του ιστορικού μυθιστορήματος. Έχει όμως και ένα χαρακτήρα φιλολογικής μελέτης καθώς παραθέτει (σσ. 321-341 + 2 σσ.) στοιχεία για τη ζωή και κυρίως για την ποίηση του Αρχίλοχου, του οποίου το floruit (η ακμή του) τοποθετείται στο πρώτο μισό του 7ου αι. π.Χ. Αλλά το μυθιστόρημα αυτό έχει συγγένεια, νομίζω, και με τη λεγόμενη Λογοτεχνική Ψυχολογία καθώς σε βάθος και με λεπτομέρειες διαγράφει τη ψυχική ζωή του ποιητή Αρχίλοχου˙ επομένως, μπορούμε να το εντάξουμε και στο ψυχολογικό μυθιστόρημα, καθώς ο Τεχλεμετζής μας παρουσιάζει έναν πολύμορφο τύπο ανθρώπου με λεπτομερή ανάλυση της ψυχοσύνθεσής του και με αυτόν τον τρόπο μας προκαλεί αισθητική συγκίνηση.
Απ’ όσα, εγώ τουλάχιστο, γνωρίζω στην ελληνική γραμματεία δεν υπάρχουν άλλα πεζογραφήματα στην ουσία και στο ύφος όμοια μ’ αυτό το μυθιστόρημα.»

«Ανάμεσα στα δύο αυτά κεφ. (Α΄ και ΜΖ΄) εγκιβωτίζονται, όπως γίνεται και στην Οδύσσεια του Ομήρου, τα κεφ. από το Β΄ ως και το ΜΣΤ΄, το οποίο συνδέεται με το Α΄ καθώς «πλησίαζε η ώρα. Επιτέλους πλησίαζε» (σ. 288) που θα πατούσε και πάλι ο ποιητής το πόδι του στην Πάρο.»

«Ο Γρηγόρης Τεχμελετζής ακολουθεί σ’ αυτό το κεφ. πιστά, θα έλεγα, τη «νέκυια» της 11ης (λ) ραψωδίας της Οδύσσειας του Ομήρου. Έχουμε, λοιπόν, και εδώ την «εις  Άδου κάθοδον» του Δημήτρη, […]»

«Η γλώσσα του μυθιστορήματος είναι λιτή, όπως συνηθίζεται στην πεζογραφία. Όμως σε αρκετά σημεία με έντονες μεταφορικές φράσεις, εικόνες εύγλωττες, με αιφνίδιες διαφυγές λυρισμού η γλώσσα κλίνει προς την ποίηση και το ύφος γίνεται γλαφυρό. Σε άλλα σημεία πάλι η βωμολοχία εντυπωσιάζει, ίσως δυσάρεστα, τον αναγνώστη. Όλος αυτός ο εκφραστικός τρόπος, του Γρηγόρη Τεχλεμετζή είναι, νομίζω, εσκεμμένος, γιατί έτσι επιδιώκει να εναρμοστεί αυτός με τον τρόπο έκφρασης του μεγάλου ποιητή Αρχίλοχου.»

12

Επίσης μπορείτε να δείτε και τις δυο αυτοπαρουσίασεις του βιβλίου από τον ίδιο τον συγγραφέα στο www.fractalart.gr (βλ. στο εργαστήρι του συγγραφέα) και στο
www.mandragoras-magazine.gr (βλ. στήλη κριτικές 6 Σεπτεμβρίου 2017) ή να διαβάσετε το δοκιμιακό επίλογο του βιβλίου στο www.frear.gr