ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΑΝ ΠΟΕ/ ΠΟΙΗΜΑΤΑ/ ΗΡΙΔΑΝΟΣ/ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΖΩΗ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΛΑΝ ΠΟΕ/ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΗΡΙΔΑΝΟΣ/ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΖΩΗ Ν ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

Είναι μια αντιπροσωπευτική επιλογή ποιημάτων του Πόε, που περιέχει έργα όπως το πολυδιαβασμένο και πολυσυζητημένο «Κοράκι», όπου το εν λόγω πουλί, επιβλητικό, ολιγομίλητο, σεβάσμιο και αρχοντικό, ενσαρκώνοντας το θάνατο, κάθεται πάνω στην προτομή της Παλλάδος -θεάς της Σοφίας-, ξεστομίζοντας την ύστατη αλήθεια με τις λέξεις «ποτέ πια».

Περιλαμβάνονται επίσης ποιήματα όπως «Ο κατακτητής σκουλήκι», γραμμένο σε μια περίοδο όπου ο ποιητής καταβάλλεται από απογοήτευση λόγω της αρρώστιας και του επικείμενου θανάτου τής συζύγου και ξαδέρφης του Βιργινίας, το «Ολαλούμη», με τις επίμονες και ενίοτε αγχώτικες επαναλήψεις λέξεων, που εκφράζουν την αντίστοιχη εμμονή εικόνων, σκέψεων και καταστάσεων (όπως γίνεται και στο ποίημα «Για την Άννι») και «Το στοιχειωμένο παλάτι» της Σκέψης, που τη γαλήνια φωτεινότητά του και τη στολισμένη δόξα του, καταλύει το Σκότος, φέρνοντας μια ασυντόνιστη, φρικιαστική και χοντροκομμένη πραγματικότητα. Το «Ύμνος στον Αριστογείτονα και τον Αρμόδιο» και το «Ελένη», είναι ποιήματα εξύμνησης, που διασχίζουν τόπους, χρόνους και την ιστορία.

Με σαφή στοιχεία ρομαντισμού και καθοριστικό και έντονο τον τρόμο και την φαντασία, θεωρείται, όπως ορθά διαβάζουμε και στην εισαγωγή τής μεταφράστριας, θεμελιωτής τής επιστημονικής φαντασίας και της αστυνομικής λογοτεχνίας και πρόδρομος τής σχολής των ποιητών της παρακμής και των συμβολιστών, επηρεάζοντας το Μπωντλαίρ, το Μαλαρμέ, το Ρεμπώ και άλλους.

Συχνή στο έργο είναι η αμφισημία, με στοιχεία «ηχηρού» εντυπωσιασμού και μεγαλοσύνης. Το όνειρο μπερδεύεται με την πραγματικότητα, τους μύθους και τη φαντασία, μέσα σε έντονα συναισθήματα, αγάπης, λύπης, τρόμου, αμφιβολίας, μελαγχολίας, νοσταλγίας και απέχθειας. Αρκετές φορές παρουσιάζεται το σκηνικό μιας γαλήνιας ευτυχίας, που διαταράσσεται από μια ξαφνική απειλή, με την εισβολή καταχθόνιων δυνάμεων, όπως στα ποιήματα «Αποσπερίτης», «Το στοιχειωμένο παλάτι», «Ανναμπέλ Λη», «Ο κατακτητής σκουλήκι» και άλλα. Οδηγούμαστε έτσι σε μια οδυνηρή απώλεια και μια θλιμμένη θύμηση.

Τα ποιήματά του διακατέχονται και εμπνέουν ένα μεταφυσικό ιδεαλισμό, που φτάνει μέχρι το γκροτέσκο και το εξωπραγματικό, με τις απόλυτες και αιώνιες «Ιδέες» και την εύθρυπτη και εφήμερη πραγματικότητα. Η παρουσία αγγέλων, βασιλιάδων, παλατιών, αρχαίων θεοτήτων, γλαφυρών εικόνων της φύσης, φαντασμάτων, ανθρώπων σε ημιλήθαργο, ταραγμένων ή γαλήνιων θαλασσών, στοιχειοθετούν το σκηνικό τους.

Ο θάνατος παρουσιάζεται σε αντίθεση με τον έρωτα και την ομορφιά, αλλά με έναν μεγαλόπρεπο σεβασμό και ως αναπότρεπτο επακόλουθο, κυριεύοντας τα όντα, μοιραία και χωρίς περιττές αντιστάσεις.

Τελικά η ποίηση τού Πόε είναι συναρπαστική σα μαγευτικό παραμύθι και σαν τρομαχτικός εφιάλτης.

Γρηγόρης Τεχλεμετζής.

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό index, τεύχος 20 (2008)